Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία

αναλυτική αναζήτηση

 ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
z
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Αναζήτηση με το γράμμα ΑΑναζήτηση με το γράμμα ΒΑναζήτηση με το γράμμα ΓΑναζήτηση με το γράμμα ΔΑναζήτηση με το γράμμα ΕΑναζήτηση με το γράμμα ΖΑναζήτηση με το γράμμα ΗΑναζήτηση με το γράμμα ΘΑναζήτηση με το γράμμα ΙΑναζήτηση με το γράμμα ΚΑναζήτηση με το γράμμα ΛΑναζήτηση με το γράμμα ΜΑναζήτηση με το γράμμα ΝΑναζήτηση με το γράμμα ΞΑναζήτηση με το γράμμα ΟΑναζήτηση με το γράμμα ΠΑναζήτηση με το γράμμα ΡΑναζήτηση με το γράμμα ΣΑναζήτηση με το γράμμα ΤΑναζήτηση με το γράμμα ΥΑναζήτηση με το γράμμα ΦΑναζήτηση με το γράμμα ΧΑναζήτηση με το γράμμα ΨΑναζήτηση με το γράμμα Ω

Χατζηλέρι

Συγγραφή : Πίγκου Ευαγγελία (20/9/2001)

Για παραπομπή: Πίγκου Ευαγγελία, «Χατζηλέρι», 2001,
Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία
URL: <http://www.ehw.gr/l.aspx?id=12028>
Χατζηλέρι (30/7/2009 v.1) Hacıhaliller - προς ανάθεση 
 

1. Ανθρωπογεωγραφία

Το χωριό Χατζηλέρι1 (σημ. Hacıhaliller) βρισκόταν στην πεδιάδα της Μαγνησίας μεταξύ των ποταμών Κρύου (ή Κριού, τουρκ. Nıf Çay) και Έρμου (τουρκ. Gediz), περίπου μισό χιλιόμετρο από την αριστερή όχθη του τελευταίου. Απείχε 15 χλμ. από την πόλη της Μαγνησίας, στα Α-ΝΑ, και 45 χλμ. από τη Σμύρνη, στα ΒΑ.

Το χωριό ήταν μεικτό, με ελληνόφωνους ορθόδοξους και τουρκόφωνους μουσουλμάνους κατοίκους. Απαντά ως αμιγώς μουσουλμανικό χωριό από το 16ο αιώνα.2 Η εγκατάσταση σε αυτό ορθοδόξων σχετίζεται με τις μεταναστεύσεις Πελοποννησίων στη Μικρά Ασία στη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης3 ή ήδη από τον 18ο αιώνα, μετά τα Ορλωφικά (1770).4 Στις αρχές του 20ού αιώνα, όμως, η καταγωγή των ορθόδοξων κατοίκων ποίκιλλε: για παράδειγμα, κάποιοι κατάγονταν από τη Λαμία, τον Βόλο, τη Μυτιλήνη ή και την Κύπρο. Ενώ παραδίδεται ότι γύρω στο 1875 είχε «πλέον των 500» κατοίκων,5 το 1905 είχε 1.050 ελληνόφωνους ορθόδοξους κατοίκους και 1.200 τουρκόφωνους μουσουλμάνους.6 Οι ορθόδοξοι άντρες γνώριζαν και τούρκικα λόγω των συναλλαγών τους με τους τουρκόφωνους μουσουλμάνους.

Γύρω από το χωριό υπήρχε εύφορος κάμπος. Οι ορθόδοξοι κάτοικοι ασχολούνταν κυρίως με τη γεωργία και λιγότερο με την κτηνοτροφία (βοοειδή). Παρήγαν σιτάρι, κριθάρι, καλαμπόκι, σουσάμι, βαμβάκι, καπνά, αρκετές σταφίδες, ενώ συνέλεγαν τη γλυκόριζα που φύτρωνε στις όχθες των ποταμών, την οποία πουλούσαν σε αμερικανική εταιρεία. Οικονομικές συναλλαγές διατηρούσε το χωριό με τη Μαγνησία, τον Κασαμπά και τη γειτονική Τσομπανησιά.

2. Διοικητικό καθεστώς

Το χωριό διοικητικά υπαγόταν στο καϊμακαμλίκι του Κασαμπά,7 στο μουτεσαριφλίκι της Μαγνησίας και στο βιλαέτι της Σμύρνης. Το αστυνομικό τμήμα (καρακόλι) που εξυπηρετούσε τους κατοίκους βρισκόταν στο χωριό Τσομπανησιά. Εκκλησιαστικά υπαγόταν στη μητρόπολη Εφέσου.

3. Θρησκεία - Εκπαίδευση

Η εκκλησία του χωριού, απλή με δίρριχτη στέγη, ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Χαράλαμπο. Είχε τριώροφο καμπαναριό με τρεις καμπάνες. Στον περίβολό της βρισκόταν και το σχολείο αρρένων, ενώ το παρθεναγωγείο βρισκόταν στην αγορά. Το πανηγύρι του χωριού γινόταν στην εορτή των Αγίων Αποστόλων (30 Ιουνίου), με τριήμερο γλέντι που ξεκινούσε από την παραμονή.

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή οι κάτοικοι του χωριού εγκαταστάθηκαν στη Νέα Ιωνία Βόλου, στον Λαγκαδά Θεσσαλονίκης και κάποιοι στη Νίκαια του Πειραιά, στη Νέα Χαλκηδόνα και τη Νέα Ιωνία.

1. Το τοπωνύμιο αναφέρεται στην ύπαρξη χατζήδων στο χωριό (hacıleri = στους χατζήδες). Απαντά και ως Hacıhalliler (= η οικογένεια των Hacı Halil), ονομασία που διατηρείται και σήμερα.

2. Για την αμιγώς μουσουλμανική προγενέστερη φάση του χωριού βλ. Emecen, F., XVI. Asırda Manisa Kazası (Ankara 1989), σελ. 204, 227.

3. Σολδάτος, Χρ., Ο οικονομικός βίος των Ελλήνων της Δυτικής Μικράς Ασίας (Ιωνίας, Αιολίδας, Μυσίας, Βιθυνίας, Λυδίας και Καρίας) 1880-1922 (Αθήνα 1994), σελ. 32-33.

4. Αναγνωστοπούλου, Σ., Μικρά Ασία, 19ος αι.-1919. Οι ελληνορθόδοξες κοινότητες. Από το Μιλλέτ των Ρωμιών στο ελληνικό έθνος (Αθήνα 1997), σελ. 180

5. Δασκαλάκης, Χ., «Τα χωρία της Μαγνησίας», Όμηρος 3 (1875), σελ. 50.

6. «Στατιστικός Πίναξ της Επαρχίας Εφέσου (έδρα Μαγνησίας)», Ξενοφάνης 2 (1905), σελ. 426-427.

7. Ωστόσο οι κάτοικοι δε χρησιμοποιούσαν καθόλου τον Κασαμπά για τις συναλλαγές τους με τη διοίκηση, επειδή η Μαγνησία ήταν πιο κοντά τους. Σύμφωνα άλλωστε με την Αναγνωστοπούλου, το χωριό ανήκε στο καϊμακαμλίκι Μαγνησίας [Αναγνωστοπούλου, Σ., Μικρά Ασία, 19ος αι.-1919. Οι ελληνορθόδοξες κοινότητες. Από το Μιλλέτ των Ρωμιών στο ελληνικό έθνος (Αθήνα 1997), πίνακες].
     
 
 
 
 
 

Δελτίο λήμματος
 
press image to open photo library
 

>>>
 
 
 
 
 
 

copyright © 2008, ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Το έργο Μεγάλη Δικτυακή «Εγκυκλοπαίδεια Ελληνικού Πολιτισμού» - Μέρος Α΄ συγχρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Κοινωνία της Πληροφορίας" του Γ΄ ΚΠΣ.

Το έργο ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ συγχρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Κοινωνία της Πληροφορίας" του Γ΄ ΚΠΣ.