Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία

αναλυτική αναζήτηση

 ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
z
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Αναζήτηση με το γράμμα ΑΑναζήτηση με το γράμμα ΒΑναζήτηση με το γράμμα ΓΑναζήτηση με το γράμμα ΔΑναζήτηση με το γράμμα ΕΑναζήτηση με το γράμμα ΖΑναζήτηση με το γράμμα ΗΑναζήτηση με το γράμμα ΘΑναζήτηση με το γράμμα ΙΑναζήτηση με το γράμμα ΚΑναζήτηση με το γράμμα ΛΑναζήτηση με το γράμμα ΜΑναζήτηση με το γράμμα ΝΑναζήτηση με το γράμμα ΞΑναζήτηση με το γράμμα ΟΑναζήτηση με το γράμμα ΠΑναζήτηση με το γράμμα ΡΑναζήτηση με το γράμμα ΣΑναζήτηση με το γράμμα ΤΑναζήτηση με το γράμμα ΥΑναζήτηση με το γράμμα ΦΑναζήτηση με το γράμμα ΧΑναζήτηση με το γράμμα ΨΑναζήτηση με το γράμμα Ω

Πάλτους

Συγγραφή : Σταματόπουλος Δημήτριος (4/9/2001)

Για παραπομπή: Σταματόπουλος Δημήτριος , «Πάλτους», 2001,
Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία
URL: <http://www.ehw.gr/l.aspx?id=12151>
Πάλτους (17/9/2010 v.1) Paltous (Pelit Özü) - προς ανάθεση 
 

1. Ανθρωπογεωγραφία

Το χωριό βρισκόταν 4 χλμ. ΒΔ του Μπιλετζίκ και 10 χλμ. από τα Κιουπλιά. Η ονομασία του οικισμού ήταν κοινή για το τουρκικό-μουσουλμανικό και το ελληνικό-χριστιανικό στοιχείο και απαντούσε ίδια τόσο στα επίσημα οθωμανικά κρατικά έγγραφα όσο και στα επίσημα εκκλησιαστικά. Σύμφωνα με μια προφορική παράδοση, οι πρώτοι κάτοικοι που ίδρυσαν το χωριό κρύβονταν από τους Οθωμανούς στο διπλανό βουνό Κοτσά Νταγ, το οποίο ήταν κατάφυτο από βελανιδιές. Στα τουρκικά η βελανιδιά λέγεται «πελίτ» (pelit), και από εδώ φαίνεται ότι προέρχεται το όνομα του χωριού (pelit özü = χυμός, εντεριώνη βελανιδιάς). Η σημερινή του ονομασία παραμένει Pelitözü.

Πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή ο οικισμός αριθμούσε περί τις 300 οικογένειες (250 ελληνορθόδοξες και 50 μουσουλμανικές).1 Οι ελληνορθόδοξοι του Πάλτους ήταν τουρκόφωνοι.

2. Διοικητική υπαγωγή, θρησκεία, εκπαίδευση

Σύμφωνα με στοιχεία που διαθέτουμε για τις αρχές του 20ού αιώνα, το Πάλτους ανήκε στο μουδουρλίκι των Κιουπλιών του καϊμακαμλικιού του Σογιούτ, το οποίο με τη σειρά του ανήκε στο μουτεσαριφλίκι του Μπιλετζίκ του βιλαετιού της Προύσας. Εκκλησιαστικά το χωριό υπαγόταν στη μητρόπολη Νικαίας.

Η μοναδική εκκλησία του χωριού ήταν αφιερωμένη στον άγιο Γεώργιο, ενώ υπήρχαν επίσης ένα εξατάξιο αρρεναγωγείο και ένα παρθεναγωγείο. Αντίστοιχα, το μουσουλμανικό στοιχείο διέθετε ένα ιεροδιδασκαλείο.

3. Στοιχεία Οικονομίας

Το χωριό ήταν κτισμένο σε εύφορο μέρος: οι κάτοικοι παρήγαν οπωροκηπευτικά και δημητριακά. Η σημαντικότερη παραγωγική δραστηριότητα, όμως, ήταν η σηροτροφία. Εμπορικό κέντρο για το Πάλτους θεωρούνταν το Μπιλετζίκ, όπου και πωλούνταν το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής κουκουλιών. Στο Μπιλετζίκ υπήρχαν 22 εργοστάσια επεξεργασίας μετάξης, τα οποία ανήκαν σε Τούρκους και Αρμένιους ιδιοκτήτες. Το εργατικό προσωπικό προερχόταν από το ελληνορθόδοξο στοιχείο του Μπιλετζίκ και των γύρω χωριών. Έτσι κάτοικοι του Πάλτους εργάζονταν σε αυτά και μάλιστα αναγκάζονταν να ενοικιάζουν δωμάτια στο Μπιλετζίκ. Πήγαιναν εκεί Δευτέρα πρωί και επέστρεφαν στο χωριό τους Σάββατο βράδυ. Στο ίδιο το χωριό υπήρχαν άλλα δύο εργοστάσια επεξεργασίας μετάξης, το ένα με Έλληνα ιδιοκτήτη και το άλλο με Αρμένιο. Στο Πάλτους υπήρχαν επίσης πολλοί χτίστες, οι οποίοι αναλάμβαναν δουλειές και σε μακρινά χωριά.

4. Εγκατάσταση στην Ελλάδα

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή οικογένειες από τον οικισμό εγκαταστάθηκαν στις Σέρρες, στην Πτολεμαΐδα κ.α.

1. Αρχείο Προφορικής Παράδοσης Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, φάκ. Β 96. Ο Γ. Ιωσηφείδης αναφέρει ότι στις αρχές του 20ού αιώνα (1905) ο οικισμός είχε συνολικό αριθμό 1.100 κατοίκους, από τους οποίους οι 860 ήταν τουρκόφωνοι ελληνορθόδοξοι και οι 240 τούρκοι-μουσουλμάνοι· Ιωσηφείδης, Γ., «Περί τινων πόλεων και κωμών της Βιθυνίας», Ξενοφάνης, Σύγγραμμα περιοδικόν του Συλλόγου Μικρασιατών «Ανατολή» 2:1 (1905), σελ. 512. Το 1867 υπήρχαν στον οικισμό 250 ελληνορθόδοξες οικογένειες και 100 οθωμανικές· βλ. Κλεωνύμου, Μ. – Παπαδοπούλου, Χρ., Βιθυνικά, ή Επίτομος Μονογραφία της Βιθυνίας και των πόλεων αυτής (Κωνσταντινούπολη 1867), σελ. 147. Ο Καβαλιέρος-Μαρκουίζος, Θ., αναφέρει 200 οικογένειες ελληνορθοδόξων για το 1909· Από Κωνσταντινουπόλεως εις Νίκαιαν. Ταξειδιωτικαί εντυπώσεις εκ Βιθυνίας, μετ’ εικόνων (Κωνσταντινούπολη 1909), σελ. 162. Η στατιστική του Οικουμενικού Πατριαρχείου για το 1922 δίνει τον αριθμό των 1.280 ελληνορθόδοξων κατοίκων· Patriarcat Oecumenique, Les atrocités Kémalistes dans les régions du Pont et dans le reste de l'Anatolie (Constantinople 1922), σελ. 264.
     
 
 
 
 
 

Δελτίο λήμματος
 
press image to open photo library
 

>>>
 
 
 
 
 
 

copyright © 2008, ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Το έργο Μεγάλη Δικτυακή «Εγκυκλοπαίδεια Ελληνικού Πολιτισμού» - Μέρος Α΄ συγχρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Κοινωνία της Πληροφορίας" του Γ΄ ΚΠΣ.

Το έργο ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ συγχρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Κοινωνία της Πληροφορίας" του Γ΄ ΚΠΣ.