Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία

αναλυτική αναζήτηση

 ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
z
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Αναζήτηση με το γράμμα ΑΑναζήτηση με το γράμμα ΒΑναζήτηση με το γράμμα ΓΑναζήτηση με το γράμμα ΔΑναζήτηση με το γράμμα ΕΑναζήτηση με το γράμμα ΖΑναζήτηση με το γράμμα ΗΑναζήτηση με το γράμμα ΘΑναζήτηση με το γράμμα ΙΑναζήτηση με το γράμμα ΚΑναζήτηση με το γράμμα ΛΑναζήτηση με το γράμμα ΜΑναζήτηση με το γράμμα ΝΑναζήτηση με το γράμμα ΞΑναζήτηση με το γράμμα ΟΑναζήτηση με το γράμμα ΠΑναζήτηση με το γράμμα ΡΑναζήτηση με το γράμμα ΣΑναζήτηση με το γράμμα ΤΑναζήτηση με το γράμμα ΥΑναζήτηση με το γράμμα ΦΑναζήτηση με το γράμμα ΧΑναζήτηση με το γράμμα ΨΑναζήτηση με το γράμμα Ω

Γιασίγκετσιτ

Συγγραφή : Σταματόπουλος Δημήτριος (8/10/2001)

Για παραπομπή: Σταματόπουλος Δημήτριος , «Γιασίγκετσιτ», 2001,
Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία
URL: <http://www.ehw.gr/l.aspx?id=12187>
Γιασίγκετσιτ (7/8/2009 v.1) Yassıgeçit - προς ανάθεση 
 

1. Ανθρωπογεωγραφία

Χωριό σε πλαγιά στην κοιλάδα του Παραλί ντερέ (Paralı dere), δεξιού παραποτάμου του Σαγγάριου ποταμού, 28 χλμ. βορειοδυτικά του Αντάπαζαρ και 2 χλμ. βορειοανατολικά του Σούμπατακ. Η λέξη είναι τουρκική (Yassigeçit) και σημαίνει «επίπεδο πέρασμα». Η ονομασία ίσως να ερμηνεύεται από το γεγονός ότι από το σημείο εκείνο περνούσε ο δρόμος προς το Αντάπαζαρ, που ήταν το διοικητικό και οικονομικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής.

Το Γιασίγκετσιτ θεωρούνταν το μεγαλύτερο και παλαιότερο από τα ελληνορθόδοξα χωριά της επαρχίας του Αντάπαζαρ. Η ίδρυση αυτών των χωριών, και φυσικά του Γιασίγκετσιτ, οφειλόταν στη λειτουργία των μεταλλείων του Κιρεζλί (ή του Καρασού, από τον ομώνυμο ποταμό που έδινε το όνομά του και στη γύρω περιοχή) μετά το 1885, αλλά και στα εγγειοβελτιωτικά έργα που έγιναν στην περιοχή ήδη από τη δεκαετία 1860-1870. Η λειτουργία των μεταλλείων προσέλκυσε πολλούς κατοίκους από την περιοχή του Πόντου.1

Ειδικότερα, το Γιασίγκετσιτ ιδρύθηκε από εποίκους των Κοτυώρων (Ορντού), και συγκεκριμένα από τον οικισμό Βώννα, της Τοκάτης, της Τραπεζούντας, της Κερασούντας, της Αργυρούπολης αλλά και από εποίκους από την κυρίως Ελλάδα (Ήπειρος και Τσακωνία). Το Γιασίγκετσιτ ήταν αποκλειστικά ελληνορθόδοξο χωριό με κάτι λιγότερο από 1.000 κατοίκους.2 Η γλώσσα των κατοίκων ήταν η ελληνική. Οι περισσότεροι βέβαια μιλούσαν την ποντιακή διάλεκτο. Τα τουρκικά πάντως τα γνώριζαν όλοι (περισσότερο οι άνδρες), αφού οι επαφές με τον τουρκόφωνο μουσουλμανικό, πληθυσμό της περιοχής ήταν κάτι περισσότερο από αναγκαίες.

2. Διοικητική και εκκλησιαστική εξάρτηση – Εκπαίδευση

Σύμφωνα με τα στοιχεία που διαθέτουμε για τις αρχές του 20ού αιώνα, το Γιασίγκετσιτ υπαγόταν στο μουδιρλίκι του Καρασού (Karası ή İncirli), το οποίο με τη σειρά του ανήκε στο καϊμακαμλίκι του Αντάπαζαρ του μουτεσαριφλικιού της Νικομήδειας.3 Το χωριό ήταν μουχταρλίκι, δηλαδή διοικούνταν από ένα μουχτάρη συνεπικουρούμενο από 3 ή 4 αζάδες, δηλαδή συμβούλους. Επίσης λειτουργούσαν εκκλησιαστική επιτροπή και σχολική εφορεία. Εκκλησιαστικά ο οικισμός ανήκε στη δικαιοδοσία της μητρόπολης Νικομηδείας.

3. Στοιχεία οικιστικής δομής και οικονομίας

Το χωριό είχε 4 συνοικίες. Υπήρχε και μία εκκλησία αφιερωμένη στον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Παλαιότερα ήταν ξύλινη και πολύ μικρότερη. Μετά το 1900 όμως ανοικοδομήθηκε ως πέτρινη με μικρό τρούλο. Έξω από το χωριό υπήρχε μια εκκλησία αφιερωμένη στον άγιο Δημήτριο, η οποία χτίστηκε επίσης γύρω στο 1900 μετά το όνειρο που είδε ένας κάτοικος να τον οδηγεί ο άγιος στη σχετική τοποθεσία. Στη θεμελίωση της εκκλησίας χοροστάτησε ο τότε μητροπολίτης Νικομηδείας Φιλόθεος Βρυέννιος. Το χωριό διέθετε και ένα μεικτό εξατάξιο σχολείο με δύο δασκάλους.

Οι κάτοικοι ασχολούνταν κυρίως με τη γεωργία (σιτάρι, καλαμπόκι, φασόλια, οπωροκηπευτικά, αλλά και πολλές καστανιές, καρυδιές και φουντουκιές). Τα καλύτερα χωράφια βρίσκονταν στην περιοχή του Σαγγάριου. Ο ποταμός ξεχείλιζε την περίοδο του χειμώνα και, όταν τα νερά του αποσύρονταν, με την ιλύ που άφηναν λίπαιναν θαυμάσια το χώμα. Όπως ήδη αναφέραμε, πολλοί κάτοικοι εργάζονταν στα μεταλλεία του Κιρεζλί, τα οποία τα εκμεταλλευόταν αυστριακή εταιρεία. Τα μεταλλεία λειτούργησαν από το 1885 έως το 1915, οπότε εγκαταλείφθηκαν οριστικά. Στην περιοχή λειτούργησε επίσης και ένα μεγάλο εργοστάσιο επεξεργασίας ξυλείας, ιδιοκτησίας του Μιχαήλ Κριμήτσου.

5. Εγκατάσταση στην Ελλάδα

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή κάτοικοι από το Γιασίγκετσιτ εγκαταστάθηκαν στην Ακρινή και το Δρέπανο Κοζάνης, όπως και στο Διαβατό, τη Νέα Νικομήδεια και την Πρανιάτα Βέροιας.

1. Για τα χωριά της περιοχής του Αντάπαζαρ, και ειδικά για εκείνα που κατοικήθηκαν από Πόντιους μετανάστες, βλ. Αναγνωστοπούλου, Σ., Μικρά Ασία, 19ος αιώνας - 1919. Οι ελληνορθόδοξες κοινότητες: από το μιλλέτ των Ρωμιών στο ελληνικό έθνος (Αθήνα 1997), σελ. 222-223.

2. Στις αρχές του 20ού αιώνα (1905), σύμφωνα με την επίσημη στατιστική του Οθωμανικού Πατριαρχείου, στο Γιασίγκετσιτ κατοικούσαν 120 ελληνορθόδοξες οικογένειες, βλ. Ημερολόγιον Εθνικών Φιλανθρωπικών Καταστημάτων (Κωνσταντινούπολις 1906), σελ. 134. Παρόμοια στοιχεία (125 οικογένειες) δίνει και ο Θ. Καβαλιέρος-Μαρκουίζος, Από Κωνσταντινουπόλεως εις Νίκαιαν. Ταξειδιωτικαί εντυπώσεις εκ Βιθυνίας, μετ’ εικόνων (Κωνσταντινούπολις 1909), σελ. 141-142. Η στατιστική του Οικουμενικού Πατριαρχείου για το 1922 δίνει τον αριθμό των 1.000 ελληνορθόδοξων κατοίκων, βλ. Patriarcat Oecumenique, Les atrocités kémalistes dans les régions du Pont et dans le reste de l’Anatolie (Constantinople 1922), σελ. 85, 221. Η Σία Αναγνωστοπούλου υπολογίζει 788 κατοίκους. Βλ. Αναγνωστοπούλου, Σ., Μικρά Ασία, 19ος αιώνας - 1919. Οι ελληνορθόδοξες κοινότητες: από το μιλλέτ των Ρωμιών στο ελληνικό έθνος (Αθήνα 1997), πίνακες.

3. Το μουτεσαριφλίκι της Νικομήδειας ήταν ανεξάρτητο και δεν υπαγόταν σε κάποιο βιλαέτι αλλά απευθείας στο υπουργείο Εσωτερικών.
     
 
 
 
 
 

Δελτίο λήμματος
 
press image to open photo library
 

>>>
 
 
 
 
 
 

copyright © 2008, ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Το έργο Μεγάλη Δικτυακή «Εγκυκλοπαίδεια Ελληνικού Πολιτισμού» - Μέρος Α΄ συγχρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Κοινωνία της Πληροφορίας" του Γ΄ ΚΠΣ.

Το έργο ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ συγχρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Κοινωνία της Πληροφορίας" του Γ΄ ΚΠΣ.