Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία

αναλυτική αναζήτηση

 ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
z
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Αναζήτηση με το γράμμα ΑΑναζήτηση με το γράμμα ΒΑναζήτηση με το γράμμα ΓΑναζήτηση με το γράμμα ΔΑναζήτηση με το γράμμα ΕΑναζήτηση με το γράμμα ΖΑναζήτηση με το γράμμα ΗΑναζήτηση με το γράμμα ΘΑναζήτηση με το γράμμα ΙΑναζήτηση με το γράμμα ΚΑναζήτηση με το γράμμα ΛΑναζήτηση με το γράμμα ΜΑναζήτηση με το γράμμα ΝΑναζήτηση με το γράμμα ΞΑναζήτηση με το γράμμα ΟΑναζήτηση με το γράμμα ΠΑναζήτηση με το γράμμα ΡΑναζήτηση με το γράμμα ΣΑναζήτηση με το γράμμα ΤΑναζήτηση με το γράμμα ΥΑναζήτηση με το γράμμα ΦΑναζήτηση με το γράμμα ΧΑναζήτηση με το γράμμα ΨΑναζήτηση με το γράμμα Ω

Χορόσκιοϊ

Συγγραφή : Πίγκου Ευαγγελία (20/9/2001)

Για παραπομπή: Πίγκου Ευαγγελία, «Χορόσκιοϊ», 2001,
Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία
URL: <http://www.ehw.gr/l.aspx?id=6666>
Χορόσκιοϊ (30/7/2009 v.1) Horozköy (7/9/2009 v.1) 
 

1. Ανθρωπογεωγραφία – Ιστορία

Το χωριό Χορόσκιοϊ εντοπίζεται στην κοιλάδα του ποταμού Έρμου, πάνω στην οδική και σιδηροδρομική σύνδεση Σμύρνης - Μαγνησίας. Βρισκόταν 32 χλμ. βορειοανατολικά της Σμύρνης και μόλις 3,5 χλμ. βορειοδυτικά της Μαγνησίας, αποτελώντας ουσιαστικά προάστιό της.

Σύμφωνα με μια παράδοση, το όνομα του χωριού1 σχετίζεται με την ίδρυση του ναού της Αγίας Αναστασίας και τη λατρεία της ομώνυμης αγίας. Σύμφωνα με αυτή την παράδοση, η εύρεση της εικόνας της συνοδεύτηκε από λάλημα πετεινού. Διασώζεται ωστόσο και η μαρτυρία, σύμφωνα με την οποία το χωριό ονομαζόταν αρχικά Ντουβλέκιοϊ και Άκογιουν.2

Το Χορόσκιοϊ ήταν το μόνο χωριό της περιοχής με αμιγώς χριστιανικό πληθυσμό ήδη από το 16ο αιώνα. Το 1531 είχε 7 νοικοκυριά και το 1575 είχε 22 νοικοκυριά με 4 άγαμους.3 Ωστόσο, στις αρχές του 20ού αιώνα οι περισσότεροι κάτοικοι δήλωναν καταγωγή από την Πελοπόννησο, κάτι που εξηγείται από τη μετανάστευση πολλών Πελοποννήσιων προς τις περιοχές της Σμύρνης και του Αϊδινίου γύρω στα 1800 χάρη στις ενέργειες της οικογένειας Καραοσμάνογλου.4 Σε μια τέτοια περίπτωση θα μπορούσε να δεχτεί κανείς ότι οι ελληνόφωνοι έποικοι αφομοιώθηκαν γλωσσικά από το γηγενή πληθυσμό.

Οι κάτοικοι του χωριού ήταν τουρκόφωνοι. Κατά το 19ο αιώνα παραδίδεται πως το χωριό είχε 1.600 κατοίκους. Στις αρχές του 20ού έφτασε κατά μια άποψη τους 2.500 κατοίκους5 και κατ’ άλλους τους 3.000-3.500 ή και τους 4.000.6 Ωστόσο, σε στατιστικό πίνακα του 1905 εμφανίζεται να έχει 4.500 ορθόδοξους κατοίκους.7

Το χωριό είχε χριστιανό μουχτάρη, ο οποίος δεν εκλεγόταν. Οι διοικούντες ήταν από τους επιφανέστερους πολίτες του τόπου. Το χωριό υπαγόταν περαιτέρω στο καϊμακαμλίκι Μαγνησίας, στο μουτεσαριφλίκι Μαγνησίας και στο βιλαέτι Αϊδινίου. Μόνιμο αστυνομικό τμήμα (καρακόλι) δεν υπήρχε στο χωριό. Εκκλησιαστικά ανήκε στη δικαιοδοσία της μητρόπολης Εφέσου.

2. Κοινωνία – Οικονομία

Κατά το 16ο αιώνα οι κάτοικοι ασχολούνταν με την καλλιέργεια σιταριού, κριθαριού, βρόμης, βίκου, αρακά, βαμβακιού και αμπελιών. Στις αρχές του 20ού αιώνα οι Χοροσκιοϊλήδες ασχολούνταν με τη γεωργία και περισσότερο με την αμπελουργία και την παραγωγή σουλτανίνας σταφίδας. Επιπλέον παρήγαν σιτάρι, κριθάρι, βαμβάκι, καπνά και οπωροκηπευτικά. Στις γεωργικές εργασίες συμμετείχαν και ξένοι αγρεργάτες, κυρίως την περίοδο του τρύγου. Στα εισοδήματα του χωριού συνυπολογίζονται και τα κέρδη από την εκκλησία της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας.

Η εκκλησία του Χορόσκιοϊ, η Αγία Αναστασία, ήταν χτισμένη το 1818, σύμφωνα με την επιγραφή που υπήρχε στην εξωτερική πύλη του περιβόλου της: «Αγία Αναστασία 1818 Κτήτωρ Κωνσταντίνος Αλτίνογλου».8 Στον περίβολό της υπήρχε αγίασμα καθώς και κελιά στα οποία στεγάζονταν: εξατάξια αστική σχολή αρρένων με 5 δασκάλους και 120 μαθητές, τετρατάξια σχολή θηλέων με 3 δασκάλες και 90 μαθήτριες, και το νηπιαγωγείο με 150 παιδιά. Οι ετήσιοι προϋπολογισμοί του αρρεναγωγείου και του παρθεναγωγείου ανέρχονταν σε 25 και σε 20 τουρκικές λίρες αντίστοιχα.9 Τα ιδρύματα αυτά συντηρούνταν ως επί το πλείστον χάρη στα εισοδήματα από την περιουσία του ναού.

Οι κάτοικοι του χωριού μετά το 1922 διασκορπίστηκαν σε αρκετά μέρη της Ελλάδας: στο Αραπλί Θεσσαλονίκης, στην Έδεσσα, στη Νέα Ιωνία Βόλου, την Κοκκινιά και τον Πόρο.

3. Η λατρεία της αγίας Αναστασίας

Ο ναός της Αγίας Αναστασίας στο χωριό Χορόσκιοϊ ήταν σημαντικό κέντρο λατρείας για τους κατοίκους του χωριού, τους ορθόδοξους των γύρω περιοχών, αλλά και για τους μουσουλμάνους της περιοχής της Μαγνησίας. Η εκκλησία της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας του Χορόσκιοϊ πανηγύριζε στις 22 Δεκεμβρίου (ημέρα εορτής της αγίας), την Κυριακή του Θωμά και την Πεντηκοστή. Στο πανηγύρι συμμετείχαν πολλοί έμποροι με τα προϊόντα τους και πλήθος προσκυνητών από τις γύρω περιοχές. Οι προσκυνητές αυτοί έμεναν συχνά στα κελιά που υπήρχαν γύρω από τον περίβολο της εκκλησίας, τα οποία ήταν περισσότερα από 40. Πίστευαν ότι η αγία Αναστασία η Φαρμακολύτρια θεράπευε με θαυματουργό τρόπο ψυχικές ή πνευματικές διαταραχές.10 Οι ασθενείς παρέμεναν στα κελιά μαζί με τους δικούς τους ανθρώπους για διάστημα 40 ή περισσότερων ημερών, μέχρι να γίνει το θαύμα που επιθυμούσαν ή μέχρι να εκπληρώσουν το τάμα τους.

Στη γιορτή της αγίας Αναστασίας τα σπίτια στο χωριό είχαν το καθιερωμένο λαδερό φαγητό για τη «μεγάλη» μέρα: ρεβιθοντολμάδες, δηλαδή ξερές μελιτζάνες γεμιστές με ρύζι και ρεβίθια αλεσμένα.

Σχετικά με τα θαύματα της αγίας Αναστασίας υπήρχε και η παράδοση πως κάποτε μουσουλμάνοι ληστές περικύκλωσαν το Χορόσκιοϊ, αλλά. λόγω της επέμβασης της αγίας, δεν μπόρεσαν να βρουν το δρόμο για να μπουν στο χωριό.11

1. Horozköy στην τουρκική γλώσσα είναι το «πετεινοχώρι» (horoz=πετεινός, köy=χωριό).

2. Ak koyun=άσπρο πρόβατο στην τουρκική γλώσσα.

3. Emecen, F., XVI. Asırda Manisa Kazâsı (Ankara 1989), σελ. 161. Η χρονογράφος Σ. Λουκά από την άλλη πλευρά αναφέρει ότι το Χορόσκιοϊ χτίστηκε από τους «Βυζαντινούς Μάγνητας Καλελίδες». Βλ. Λουκά, Σ., Μαγνησία. Χορόσκιοϊ-Μουραντιέ. Ιστορικά Χρονικά (Νέα Σμύρνη 1960), σελ. 42.

4. Αναγνωστοπούλου, Σ., Μικρά Ασία, 19ος αι. -1919. Οι ελληνορθόδοξες κοινότητες. Από το Μιλλέτ των Ρωμιών στο Ελληνικό Έθνος (Αθήνα 1997), σελ. 198, 243.

5. Λουκά, Σ., Μαγνησία. Χορόσκιοϊ-Μουραντιέ. Ιστορικά Χρονικά (Νέα Σμύρνη 1960), σελ. 43.

6. Αρχείο Προφορικής Παράδοσης, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, φάκ. Α 34.

7. “Στατιστικός Πίναξ της Επαρχίας Εφέσου (έδρα Μαγνησίας)”, Ξενοφάνης 2 (1905), σελ. 426-427.

8. Ο Αλτίνογλου θεωρούνταν από τους πρόσφυγες ένας από τους πρώτους οικήτορες του χωριού. Είχε τραγικό τέλος, αφού τον έσφαξαν στην αγορά με την κατηγορία ότι έστελνε χρήματα για την Επανάσταση του ’21. Λέγεται επίσης πως είχε τσιφλίκια, στα οποία έκανε κατάσχεση ο Καραοσμάνογλου.

9. Όλα τα προαναφερθέντα αριθμητικά δεδομένα εμφανίζονται σε στατιστικό πίνακα του 1905: «Στατιστικός Πίναξ της Επαρχίας Εφέσου (έδρα Μαγνησίας)», Ξενοφάνης 2 (Αθήναι 1905), σελ. 426-427.

10. Όπως έλεγαν οι κάτοικοι: «Γιάτρευε όλες τις ασθένειες, αλλά πιο πολύ τους τρελούς. Στις μουριές της αυλής δέναν τους αρρώστους. Έρχονταν από παντού προσκυνητές. Φέρναν του κόσμου τα τάματα. Φτάναν και από πολύ μακριά». Βλ. Αρχείο Προφορικής Παράδοσης, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, φάκ. Α 34.

11. Αρχείο Προφορικής Παράδοσης, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, φάκ. Α 25 (Μουραντιέ).
     
 
 
 
 
 

Δελτίο λήμματος
 
press image to open photo library
 

>>>
 
 
 
 
 
 

copyright © 2008, ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Το έργο Μεγάλη Δικτυακή «Εγκυκλοπαίδεια Ελληνικού Πολιτισμού» - Μέρος Α΄ συγχρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Κοινωνία της Πληροφορίας" του Γ΄ ΚΠΣ.

Το έργο ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ συγχρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Κοινωνία της Πληροφορίας" του Γ΄ ΚΠΣ.