Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία

αναλυτική αναζήτηση

 ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
z
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Αναζήτηση με το γράμμα ΑΑναζήτηση με το γράμμα ΒΑναζήτηση με το γράμμα ΓΑναζήτηση με το γράμμα ΔΑναζήτηση με το γράμμα ΕΑναζήτηση με το γράμμα ΖΑναζήτηση με το γράμμα ΗΑναζήτηση με το γράμμα ΘΑναζήτηση με το γράμμα ΙΑναζήτηση με το γράμμα ΚΑναζήτηση με το γράμμα ΛΑναζήτηση με το γράμμα ΜΑναζήτηση με το γράμμα ΝΑναζήτηση με το γράμμα ΞΑναζήτηση με το γράμμα ΟΑναζήτηση με το γράμμα ΠΑναζήτηση με το γράμμα ΡΑναζήτηση με το γράμμα ΣΑναζήτηση με το γράμμα ΤΑναζήτηση με το γράμμα ΥΑναζήτηση με το γράμμα ΦΑναζήτηση με το γράμμα ΧΑναζήτηση με το γράμμα ΨΑναζήτηση με το γράμμα Ω

Κιλικία (Βυζάντιο), Τζενέτ, Στρατόπεδο Κεσλίκ

Συγγραφή : Μπάκου Ελένη (6/2/2003)

Για παραπομπή: Μπάκου Ελένη, «Κιλικία (Βυζάντιο), Τζενέτ, Στρατόπεδο Κεσλίκ», 2003,
Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία
URL: <http://www.ehw.gr/l.aspx?id=4819>
Κιλικία (Βυζάντιο), Τζενέτ, Στρατόπεδο Κεσλίκ (6/8/2009 v.1) Cilicia (Byzantium), Cennet, Keslik Camp, architecture - προς ανάθεση 
 

1. Η περιοχή της Σελεύκειας και οι οχυρωματικές ανάγκες της

Στα βόρεια της περιοχής της Σελεύκειας βρίσκονται οι πρώτες πλαγιές της οροσειράς του Ταύρου, οι οποίες πάντα αποτελούσαν φυσικό εμπόδιο στις επιδρομές από τη Μεσόγειο. Κατά τους πρώτους αιώνες της Βυζαντινής περιόδου, η προστασία των παραλίων της Μεσογείου εξασφαλιζόταν από μικρά φρούρια (στρατιωτικές εγκαταστάσεις) σε επιλεγμένα σημεία στις νότιες πλαγιές των βουνών. Αυτές οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις ήταν απομακρυσμένες από την ακτή αλλά διευθετημένες με τέτοιο τρόπο, ώστε να έχουν θέα προς τη θάλασσα και τον ορίζοντα. Εκτός από αυτές τις εγκαταστάσεις, το οχυρωματικό σύστημα της Σελεύκειας συμπληρώνουν τα κάστρα στις κορυφές των βουνών, που έλεγχαν τα φαράγγια και τις κοιλάδες, και οι πύργοι-παρατηρητήρια,1 οι οποίοι ήταν διασκορπισμένοι σε στρατηγικά σημεία σε όλη την περιοχή.

Ο μελετητής S. Eyice μελέτησε και αποτύπωσε μεταξύ άλλων τρία από αυτά τα στρατόπεδα, το στρατόπεδο Halıl’ ın Örenı, το Delıkkale και το Keşlık. Από αυτά σημαντικότερο είναι το τελευταίο.

2. Γεωγραφική θέση στρατοπέδου

Ανατολικά της Σελεύκειας, στα 3 χλμ. από τον παραλιακό δρόμο, βρίσκεται μια φυσική κοιλότητα γνωστή με το όνομα Cennet (δηλ. παράδεισος). Από αυτή την τοποθεσία ένας δρόμος με κατεύθυνση προς βορρά οδηγεί έπειτα από 3 χλμ. στον οικισμό Hasanaliler. Από εκεί έπειτα από μισή ώρα πεζοπορίας φτάνει κανείς στο στρατόπεδο. Η τοποθεσία του στρατοπέδου είναι κατάλληλα επιλεγμένη ώστε να έχει ανοιχτό οπτικό πεδίο προς τη θάλασσα. Στην πλευρά από όπου η θέα της θάλασσας είναι απρόσκοπτη βρίσκεται και η μοναδική είσοδος του στρατοπέδου.2

3. Αρχιτεκτονική περιγραφή

Το στρατόπεδο ή κάστρο Keşlık είναι μια πολύ σημαντική στρατιωτική εγκατάσταση,3 λόγω των διαστάσεών του αλλά και του μεγάλου αριθμού δωματίων που περιλαμβάνει.

Ο περίβολος είναι σχεδόν τετράγωνος και έχει διάσταση 47x48 μ. Μόνο δύο πύργοι προεξέχουν από το τετράγωνο σχήμα στην ανατολική κύρια όψη, οι οποίοι τη διαφοροποιούν από τις υπόλοιπες πλευρές. Η μοναδική είσοδός του είναι τοποθετημένη στο μέσο της κύριας όψης που έχει θέα προς τη θάλασσα και φέρει ημικυλινδρικό υπέρθυρο και ανάγλυφη διακόσμηση. Στους τοίχους υπάρχουν ορθογώνιες πολεμίστρες, οι οποίες όμως αργότερα εντοιχίστηκαν. Είναι πιθανό πως στους τοίχους του περιβόλου υπήρχαν κάποτε επάλξεις. Ψηλά στα εσωτερικά τοιχώματα δοκοθήκες σε σειρά –όπου πιθανότατα ενσωματώνονταν δοκοί– μαρτυρούν πως με αυτό τον τρόπο στηριζόταν το δάπεδο ενός συνεχούς περιμετρικού διαδρόμου. Η βάση των τοίχων του περιβόλου αποτελείται από μεγάλες λαξευτές πέτρες, ενώ η ανωδομή τους είναι όμοια με αυτή των υπόλοιπων βυζαντινών κατασκευών της περιοχής.

Εσωτερικά το στρατόπεδο οργανώνεται γύρω από μία αυλή. Στις τρεις πλευρές της αυλής βρίσκεται σειρά δωματίων (κελιά) τα οποία, χωρίς καμιά αμφιβολία, χρησίμευαν για κατοικία της φρουράς. Όλα τα δωμάτια είναι τετράγωνα, ίδιων διαστάσεων (4,50x4,50 μ.), και χωρίζονται μέσω εγκάρσιου τόξου σε δύο διαμερίσματα. Η βόρεια πλευρά της αυλής δε διαθέτει δωμάτια. Πιθανόν προοριζόταν για τα ζώα και είχε πρόχειρο υπόστεγο. Στη βορειοανατολική γωνία υπάρχουν τέσσερα ορθογώνια δωμάτια πιο ευρύχωρα από τα προηγούμενα που ίσως αποτελούσαν την κατοικία του διοικητή.

Στο κέντρο της αυλής, ακριβώς πίσω από την είσοδο, βρίσκεται ένα παρεκκλήσιο με ημικυκλική αψίδα στα ανατολικά, στο νότιο τοίχο του οποίου ήταν προσαρτημένη μια δεξαμενή νερού με ημικυλινδρική στέγαση. Το σχέδιο της εκκλησίας δεν μπορεί να αναπαρασταθεί με σιγουριά γιατί έγινε επανάχρηση των δομικών υλικών της για την αναστήλωση της δεξαμενής. Πιθανόν ήταν μονόχωρη, αφού δε βρέθηκαν ίχνη υποστηριγμάτων.

Έξω από τον περίβολο μπροστά στην κύρια όψη, την ανατολική, βρίσκεται μια ημικυκλική κατασκευή, κατάλοιπο ενός κατεστραμμένου κτίσματος με άγνωστη χρήση. Ίσως πρόκειται για ένα δευτερεύον παρεκκλήσιο με νεκρική λειτουργία. Άλλωστε, λίγο πιο πέρα, μέσα στους θάμνους, βρίσκονται το λιγότερο έξι σαρκοφάγοι, των οποίων το εσωτερικό έχει λαξευτεί στο βράχο. Πιθανόν αυτοί οι τάφοι περιλάμβαναν τα σώματα νεκρών στρατιωτών που απεβίωσαν κατά τη διάρκεια της θητείας τους. Δυτικά, έξω από τον περίβολο, συναντούμε τη βάση μιας μυλόπετρας ελαιοτριβείου σκαλισμένης στο βράχο. Δίπλα της υπάρχει ένα επίπεδο τεμάχιο γης που ίσως χρησιμοποιούνταν για καλλιέργεια. Τέλος, περίπου στα 300 μ. στα ανατολικά βρίσκονται ίχνη σπιτιών της Βυζαντινής περιόδου.

4. Χρονολόγηση

Το στρατόπεδο αυτό εντάσσεται στο ευρύτερο δίκτυο του αμυντικού συστήματος της περιοχής μαζί με τους δρόμους, τα οχυρά και τους πύργους4 και χρονολογείται στην Πρωτοβυζαντινή περίοδο, δηλ. από την εποχή του Ιουστινιανού μέχρι τις αραβικές επιδρομές.

5. Σημερινή κατάσταση

Ο περίβολος διασώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση, όπως και η είσοδος με το υπέρθυρό της. Διατηρούνται ακόμα μέχρι κάποιο ύψος οι τοίχοι αρκετών δωματίων. Από τους πύργους ο βόρειος είναι εντελώς κατεστραμμένος, ενώ ο νότιος σώζεται σε καλύτερη κατάσταση. Από το παρεκκλήσιο που βρίσκεται στο εσωτερικό του περιβόλου δε διασώζονται παρά μόνο τα ερείπια της αψίδας του, λόγω επανάχρησης των υλικών του.

1. Οι στρατιώτες που βρίσκονταν στους πύργους αυτούς προειδοποιούσαν σε περίπτωση κινδύνου τις φρουρές στα στρατόπεδα.

2. Βλ. Eyice, S., “Ricerche e scoperte nella regione di Silifke nella Turchia Meridionale”, Million. Studi e ricerche d’arte bizantina 1 (1988), σελ. 25.

3. Ο Eyice επισημαίνει πως σε αυτά τα στρατόπεδα ζούσαν οι φρουρές και σε καιρό ειρήνης, καλλιεργώντας τη γύρω γη. Βλ. Eyice, S., “Quelques campements militaires de l’époque byzantine dans la région de Silifke”, στο Αρμός. Τιμητικός τόμος στον καθηγητήν Ν.Κ. Μουτσόπουλο για τα 25 χρόνια πνευματικής του προσφοράς στο πανεπιστήμιο Α (Θεσσαλονίκη 1990), σελ. 631.

4. Ο Eyice πιστεύει πως για την κατανόηση του αμυντικού συστήματος της περιοχής απαραίτητη είναι η περιγραφή όλου του δικτύου, με τους δρόμους, τα οχυρά, τους πύργους, τις εκκλησίες, τα αγροκτήματα και τις κωμοπόλεις. Θεωρεί πως η περιγραφή των στρατοπέδων βοηθά προς αυτή τη κατεύθυνση. Βλ. Eyice, S., “Quelques campements militaires de l’époque byzantine dans la région de Silifke”, στο Αρμός. Τιμητικός τόμος στον καθηγητήν Ν.Κ. Μουτσόπουλο για τα 25 χρόνια πνευματικής του προσφοράς στο πανεπιστήμιο Α (Θεσσαλονίκη 1990), σελ. 630.
     
 
 
 
 
 

Δελτίο λήμματος
 
press image to open photo library
 

>>>
 
 
 
 
 
 

copyright © 2008, ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Το έργο Μεγάλη Δικτυακή «Εγκυκλοπαίδεια Ελληνικού Πολιτισμού» - Μέρος Α΄ συγχρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Κοινωνία της Πληροφορίας" του Γ΄ ΚΠΣ.

Το έργο ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ συγχρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Κοινωνία της Πληροφορίας" του Γ΄ ΚΠΣ.