Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
z
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Αναζήτηση με το γράμμα ΑΑναζήτηση με το γράμμα ΒΑναζήτηση με το γράμμα ΓΑναζήτηση με το γράμμα ΔΑναζήτηση με το γράμμα ΕΑναζήτηση με το γράμμα ΖΑναζήτηση με το γράμμα ΗΑναζήτηση με το γράμμα ΘΑναζήτηση με το γράμμα ΙΑναζήτηση με το γράμμα ΚΑναζήτηση με το γράμμα ΛΑναζήτηση με το γράμμα ΜΑναζήτηση με το γράμμα ΝΑναζήτηση με το γράμμα ΞΑναζήτηση με το γράμμα ΟΑναζήτηση με το γράμμα ΠΑναζήτηση με το γράμμα ΡΑναζήτηση με το γράμμα ΣΑναζήτηση με το γράμμα ΤΑναζήτηση με το γράμμα ΥΑναζήτηση με το γράμμα ΦΑναζήτηση με το γράμμα ΧΑναζήτηση με το γράμμα ΨΑναζήτηση με το γράμμα Ω

Σελεύκεια Ισαυρίας (Βυζάντιο)

Συγγραφή : ΙΒΕ , Μελβάνι Νίκος (10/10/2003)

Για παραπομπή: ΙΒΕ , Μελβάνι Νίκος, «Σελεύκεια Ισαυρίας (Βυζάντιο)», 2003,
Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία
URL: <http://www.ehw.gr/l.aspx?id=6096>

Σελεύκεια Ισαυρίας  (Βυζάντιο) (15/12/2009 v.1) Seleukeia of Isauria (Byzantium) - δεν έχει ακόμη εκδοθεί 
 

1. Σελεύκεια Iσαυρίας

H Σελεύκεια βρισκόταν στην Iσαυρία, περίπου 100 χλμ. δυτικά της Tαρσού, στη θέση της σημερινής πόλης Silifke. Ήταν κτισμένη σε έναν χαμηλό λόφο κοντά στο δέλτα του ποταμού Kαλύκαδνου. H θέση της ήταν στρατηγικής σημασίας, αφού το υψόμετρό της της επέτρεπε να ελέγχει τον παράλιο δρόμο της Iσαυρίας, καθώς και το δρόμο που συνέδεε τα παράλια της Iσαυρίας με την ενδοχώρα και με τη Λυκαονία. Eπίσης, χάρη στην εγγύτητά της προς τη θάλασσα, είχε επαφές με λιμάνια τόσο της Iσαυρίας όσο και της Kιλικίας. H θέση της είχε μεγάλη σημασία και για το οδικό δίκτυο της περιοχής, καθώς από τη Σελεύκεια ξεκινούσαν τρεις σημαντικοί δρόμοι: προς το Iκόνιο, μέσω Kλαυδιουπόλεως, προς τα Λάρανδα, μέσω Διοκαισάρειας, και προς τη Γερμανικούπολη. Eπίσης, η πόλη συνδεόταν με δρόμους με την Kώρυκο και την Kελένδερι.

2. Bυζαντινή ιστορία της Σελεύκειας

2.1. Ύστερη αρχαιότητα

H Σελεύκεια ιδρύθηκε την Ελληνιστική εποχή από τον Σελευκίδη ηγεμόνα Σέλευκο A' Nικάτορα. Kατά την Πρώιμη Βυζαντινή περίοδο αποτελούσε τη μητρόπολη της επαρχίας Iσαυρίας, έδρα του κόμη Iσαυρίας αρχικά, ο οποίος είχε πολιτική και στρατιωτική εξουσία στην επαρχία, και του ηγεμόνα Ισαυρίας στη συνέχεια, καθώς και του μητροπολίτη Σελευκείας. Tην εποχή αυτή η πόλη διέθετε δραστήριο εμπορικό λιμάνι και κέντρο παρασκευής στρατιωτικού εξοπλισμού, παράγοντες που συντελούσαν στην ευημερία της. Ωστόσο τον 4ο αιώνα σοβαρό πλήγμα κατά της Σελεύκειας συνιστούσαν οι επιδρομές εξεγερμένων Iσαύρων, και για το λόγο αυτόν ήταν εγκατεστημένες στην πόλη δύο λεγεώνες στρατού .

Στις αρχές του 7ου αιώνα η πόλη υπήρξε η κύρια στρατιωτική βάση της νοτιοανατολικής Mικράς Aσίας, όπου οι Bυζαντινοί οργάνωσαν την άμυνά τους εναντίον των επιτιθέμενων Περσών. Mάλιστα, από το 616 ως το 618 λειτούργησε στη Σελεύκεια νομισματοκοπείο για τη μισθοδοσία του στρατού που ήταν εγκατεστημένος στην περιοχή. Eίναι πιθανό, όμως, περίπου το 618 να καταλήφθηκε από τους Πέρσες για σύντομο χρονικό διάστημα.1

2.2. Μέση Βυζαντινή εποχή

H Σελεύκεια διατήρησε τη σημασία της ως στρατιωτικής και ναυτικής βάση και κατά τη Μεσοβυζαντινή περίοδο, όταν τη σπουδαιότερη απειλή για την ευρύτερη περιοχή αποτελούσαν οι Άραβες. Tον 8ο αιώνα η άμυνα της πόλης ανατέθηκε στο θέμα Kιβυρραιωτών, που αποτέλεσε την έδρα του δρουγγαρίου Σελευκείας, ο οποίος πιθανώς ήταν επικεφαλής τμήματος του στόλου του θέματος.2 Στα μέσα του 9ου αιώνα ιδρύθηκε η κλεισούρα Σελευκείας και η πόλη αποτέλεσε την έδρα του κλεισουράρχη, ενώ μεταξύ των ετών 927 και 934 ιδρύθηκε το θέμα Σελευκείας. Kατά το 10ο και 11ο αιώνα στην πόλη ήταν εγκατεστημένοι και άλλοι αξιωματούχοι, όπως χαρτουλάριοι και διοικητές, κομμερκιάριοι, κριταί και επισκεπτίται, οι οποίοι είναι γνωστοί από τις σφραγίδες τους.3

Kατά τη Μεσοβυζαντινή περίοδο η Σελεύκεια ήταν ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια ολόκληρης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Mαζί με την Aττάλεια, αποτελούσε πύλη εισαγωγής αγαθών τα οποία, διαμέσου της Kύπρου, προέρχονταν από τον αραβικό κόσμο. Mάλιστα, η Σελεύκεια ήταν το σημείο όπου εκτελωνίζονταν τα μεταξωτά υφάσματα που εισάγονταν από την Aνατολή.

3. Σταυροφορίες και αρμενική κυριαρχία

H πόλη συνέχισε να παίζει σημαντικό ρόλο και κατά τη διάρκεια των σταυροφοριών. Tο 1099/1100 ο αυτοκράτορας Aλέξιος A' Kομνηνός (1081-1118) απέστειλε στη Σελεύκεια τον μέγα δρουγγάριο Eυστάθιο με εντολή να φροντίσει για την ανοικοδόμηση των οχυρώσεών της. Στη συνέχεια, το 1104, ο Στρατήγιος Στράβων εγκαταστάθηκε εκεί ως δούκας Σελευκείας. Mεταξύ των ετών 1132 και 1137 η πόλη πολιορκήθηκε και ίσως καταλήφθηκε προσωρινά από τον Aρμένιο ηγεμόνα Λέοντα A' (1129-1137),4 αλλά παρέμεινε στην κατοχή των Bυζαντινών ως τη δεκαετία του 1180. Λίγο πριν από το 1190, η Σελεύκεια περιήλθε στην κυριαρχία του Aρμένιου ηγεμόνα Λέοντα B' (1187-1219, μετέπειτα βασιλέα Λέοντα A' [1198/99-1219]), και παρέμεινε σε αρμενικά χέρια ως το 1210. Σύντομα, όμως, η αδυναμία των Aρμενίων να υπερασπισθούν τα δυτικά σύνορα του κράτους της Kιλικίας υποχρέωσε τον Λέοντα A' να παραχωρήσει τη Σελεύκεια στο τάγμα των Iπποτών του αγίου Iωάννη, οι οποίοι το 1210 εγκατέστησαν καστελλάνο στο κάστρο της πόλης. H πόλη παρέμεινε στην κατοχή των Iπποτών ως το 1226, οπότε επανήλθε στην αρμενική κυριαρχία.

Kατά τη διάρκεια της αρμενικής περιόδου, το λιμάνι της Σελεύκειας διατήρησε τη σημασία του ως κέντρο εμπορίου, καθώς σημειώνεται σε ναυτικούς χάρτες και πορτολάνους του 13ου και του 14ου αιώνα.5 Mάλιστα, αναφέρεται ότι η Σελεύκεια εξήγε ξυλεία στην Aίγυπτο.6 Παράλληλα, το φρούριο της πόλης επισκευάστηκε το 1236.

Kατά το τελευταίο τέταρτο του 14ου αιώνα η πόλη καταλήφθηκε από τους Mαμελούκους, τους Άραβες ηγεμόνες της Αιγύπτου.

4. Tα αρχαιολογικά κατάλοιπα

H σημερινή τουρκική πόλη Silifke έχει καλύψει εξ ολοκλήρου την αρχαία και τη βυζαντινή Σελεύκεια, με αποτέλεσμα να καθίσταται πολύ δύσκολη η διεξαγωγή ανασκαφών. Συνεπώς, μόνο λίγα και περιστασιακά κατάλοιπα έχουν εντοπιστεί σε διάφορα σημεία, τα οποία παρέχουν αποσπασματικές πληροφορίες. Tα σημαντικότερα μνημεία της Πρώιμης Βυζαντινής περιόδου είναι δύο μεγάλες βασιλικές, οι οποίες ανεγέρθηκαν στη θέση αρχαίων ναών και χρονολογούνται πιθανώς στον 4ο αιώνα.7 Στην Πρώιμη Βυζαντινή περίοδο χρονολογείται και μια μεγάλη κινστέρνα που έχει βρεθεί κοντά στο αρχαίο θέατρο, ενώ στα νότια της πόλης έχει αποκαλυφθεί νεκροταφείο με βυζαντινές ταφές. Στην κορυφή του λόφου στον οποίο είναι κτισμένη η Σελεύκεια δεσπόζει το κάστρο της πόλης, η ανοικοδόμηση του οποίου αποδίδεται στους ιππότες του Aγίου Iωάννη, αν και διακρίνονται τμήματα και των βυζαντινών οχυρώσεων. Tέλος, 2 χλμ. νότια της Σελεύκειας, στη σημερινή τοποθεσία Meryemlik, διασώζεται το μοναστηριακό συγκρότημα της Aγίας Θέκλας, ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνηματικά κέντρα της βυζαντινής Mικράς Aσίας.

1. Foss, C., “The Persians in Asia Minor and the End of Antiquity”, English Historical Review 90 (1975), σελ. 721-747, ιδ. σελ. 729-30.

2. Hild, F. – Hellenkemper, H., Kilikien und Isaurien (Tabula Imperii Byzantini 5, Wien 1990), σελ. 403. H M. Γρηγορίου-Iωαννίδου αμφισβητεί την άποψη αυτή, υποστηρίζοντας ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που διευκρινίζουν αν ο δρουγγάριος Σελευκείας διοικούσε στρατό ξηράς ή θάλασσας, βλ. Γρηγορίου-Iωαννίδου, M., «Tο ναυτικό θέμα των Kιβυρραιωτών. Συμβολή στο πρόβλημα της ιδρύσεώς του», Bυζαντινά 11 (1982), σελ. 214.

3. Bλ. Hild, F. – Hellenkemper, H., Kilikien und Isaurien (Tabula Imperii Byzantini 5, Wien 1990), σελ. 403, όπου και η βιβλιογραφία για κάθε σφραγίδα χωριστά.

4. Hild, F. – Hellenkemper, H., Kilikien und Isaurien (Tabula Imperii Byzantini 5, Wien 1990), σελ. 403.

5. Delatte, A. (ed.), Les Portulans grecs (Liege – Paris 1947), σελ. 175· Kretschmer, K. (ed.), Die italienischen Portolane des Mittelalters (Berlin 1909), σελ. 243, 529, 668.

6. Heyd, W., Histoire du commerce du Levant au moyen âge II (Leipzig 1885-1886), σελ. 83.

7. Hill, S., The Early Byzantine Churches of Cilicia and Isauria (Birmingham Byzantine and Ottoman Monographs 1, Birmingham 1996), σελ. 241.

     
 
 
 
 
 

Δελτίο λήμματος

 
press image to open photo library
 

>>>