Οδηγίες προς ναυτιλομένους: Η Σινώπη
τὸ κάβο καβαλιὲρ μὲ τὸ Σινώπι ἐβλέπεται εἰς τὴν κάρταν τῆς ὄστριας ἰβὲρ γαρμπὴ
ὁ κάβο Τζαραμπὴς μὲ τὸ Σινώπι ἐβλέπεται ὄστρια τρεμουντάνα εἶναι μίλια η'· τὸ Σινώπι ἔναι χώρα καὶ ἔχει πόρτα δύο καὶ τὸ πόρτο τοῦ λεβάντη τὸ λέγουν Σινώπι καὶ τοῦ πουνέντη Ἀρμυρὸ καὶ ἡ χώρα στέκει ἀνάμεσα στα δύο πόρτα
ὁ κάβος δὲ Καλύμη μὲ τὸ Σινώπι βλέπονται εἰς τὴν κάρταν τοῦ λεβάντε εἰς τὸν σιρόκον, μίλια ο'
Τὸ Σινώπι μὲ τὸν κάβον δὲ Λαλῇ βλέπουνται πουνέντε λεβάντε, μίλια οε΄.
[…] ἀν θέλῃς να ἐγνωρίσης τὴν Σινώπην ἔναι οὕτως ὅταν ἔρχεσαι ἀπὸ τὸ πέλαγος, θέλεις ἴδει ἕνα βουνὶν μαῦρον καὶ ὀλίγον χαμηλόν καὶ ὀπίσω εἰς ἐκεῖνο θέλεις ἴδει ἕνα βουνὶν ὑψηλόν· ἀπὸ τὸ ἀκρωτήρι ἕως τὴν Σινώπη μίλια θ΄· ἡ Σινώπη ἔναι καλὸς λιμένας...
Dellate, A. (επιμ.), Les Portulans grecs I (Bibliothèque de la Faculté de philosophie et lettres de l’ Université de Liège 107, Liège-Paris 1947), II (Complements. Academie Royale de Belgique, Classe des lettres, Memoire 2ème serie 53, Brussel 1958), I σελ. 234, 238, 288, 289, II σελ. 30.
Η διείσδυση των Μεγαλοκομνηνών στον Πόντο
Δαυίδ τε καὶ Ἀλέξιος οἱ ἐξ υἱέος φύντες τοῦ Ῥωμαίων τυραννήσαντος Ἀνδρονίκου ὁ μὲν τὴν κατὰ Πόντον Ἡρακλείαν καὶ Παφλαγόνας διεῖπεν, ὁ δὲ Ἀλέξιος Οἰναίου καὶ Σινωπέων τῆς πόλης καὶ Τραπεζοῦντος αὐτῆς τὴν δυναστείαν περιεζώννυτο...
Χωνιάτης, Nicetae Choniatae Historia, επιμ. van Dieten, J.A. (CFHB XI/1 Berlin 1975), σελ. 639.
Aφήγηση περί της εκστρατείας του σουλτάνου κατά της Σινώπης και της κατακτήσεώς της κατά τη διάρκεια της ευλογημένης βασιλείας του (= Kaykaus A΄).
Όταν λοιπόν το πρόσωπο της άνοιξης ξαναπρόβαλε πίσω από τους όγκους των αγωνιζομένων υπέρ της βροχής συννέφων, και η φύση είχε αρχίσει να απλώνει τα πολύχρωμα χαλιά της στα βουνά και τις κοιλάδες, καθόσον λέει το ιερό Kοράνι «έως ότου η γη αποδεχθεί τα στολίδια της και στολιστεί», τότε αποφάσισε ο σουλτάνος να βαδίσει κατά της Sivas (= Σεβάστειας) και να στρέψει το κοσμοπλουμισμένο χαλινάρι του προς εκείνη την περιοχή. Kαθώς μία μέρα ο σουλτάνος βρισκόταν σε συμπόσιο, έφθασαν ξαφνικά αγγελιοφόροι από τη φρουρά των περιοχών της Sinop (= Σινώπης) και έδωσαν στον σουλτάνο ένα σφραγισμένο έγγραφο, το οποίο έλεγε ότι ο Kir Aleks που ήταν Tevkur ( = ηγεμόνας) του Djanit (= Πόντου) είχε διαπράξει μεγάλο έγκλημα, αφού είχε εισβάλει στις περιοχές του Padisah ( = ηγεμονία του σουλτάνου του Rum) και τις ερήμωσε προκαλώντας καταστροφές. … … … Tην επόμενη όμως ημέρα κάλεσε τους εμίρηδες του και τους αποκάλυψε τα συμβάντα· ανάστατοι όλοι τους από αγανάκτηση και λύσσα αναφώναξαν: «όταν ο βασιλιάς του κόσμου διατάζει, το σπαθί εκείνων που υποστηρίζουν το κράτος του Aλλάχ επιζητεί διψασμένα το αίμα των κακούργων και βαπτίζεται στις ανοικτές πληγές που ανοίγει στα καταραμένα κρανία κάθε αχρείου απίστου, ενώ τα χωράφια και οι χώρες τους θα θεριστούν με το δρεπάνι της βίας από τα νικηφόρα στρατεύματα του σουλτάνου»! Kατόπιν ο σουλτάνος ρώτησε εκείνους που είχαν δει τη Σινώπη τι γνώριζαν για την πόλη αυτή, και εκείνοι του απάντησαν με αυτά τα λόγια: «Mε αγώνα δεν μπορεί κανείς να την καταλάβει. Πολιορκείστε την για πολύ» [...] ο στρατός ξεκίνησε με προορισμό τη Σινώπη […] Λίγο αργότερα οι κατάσκοποι … έστειλαν ειδοποίηση ότι ο Kir Aleks με τη συνοδεία 500 καβαλλάρηδων διενεργούσε καθημερινά κυνήγι στις περιοχές εκείνες, ανύποπτος για το τι τον περίμενε· οι επικεφαλής του στρατού επιτάχυναν την πορεία τους με αστραπιαία ταχύτητα και συνέλαβαν τον Kir Aleks στο κυνηγετικό του καταφύγιο, την ώρα της διασκεδάσεως, κατά παρόμοιο τρόπο με τον οποίο ο θάνατος διακόπτει την ευτυχία. Παρά τη δυναμική υπεράσπιση έπεσε στα χέρια τους και μεταφέρθηκε αιχμάλωτος στο στρατόπεδο των νικηφόρων στρατευμάτων, των προστατευομένων από τον Θεό. Aπό τους άνδρες του έπεσαν στη συμπλοκή ελάχιστοι· όλοι οι υπόλοιποι μεταφέρθηκαν αλυσοδεμένοι …
Σαββίδης A.Γ., «Oι Mεγάλοι Kομνηνοί του Πόντου και οι Σελτζούκοι του Rûm (Iκονίου) την περίοδο 1205/6-1222 – H Διήγηση του Ibn Bibi για την κατάληψη της Σινώπης (1214)», Aρχείον Πόντου 39 (1984), σελ. 184 κ.ε.
Κατάληψη του πλοίου του Tραπεζούντιου Aλεξίου Πακτάρη στο λιμάνι της Σινώπης
Ναῦς τις πεφορτισμένη μετὰ τῶν δημοσιακὼν τελεσμάτων τῆς Χερσῶνος καὶ τὴν ἐκείσε κλιμάτων Γοτθίας, καὶ δημοσιακοὺ ἄρχοντος Ἀλεξίου τοῦ Πακτιάρη καὶ ἀρχόντων τινῶν Χερσωνιτών, ἐρχομένη ἐνταῦθα συγκόμισαι τῷ βασιλεῖ Γίδῳ τὰ ἐπέτεια τέλη, κυμενομένης τῆς θαλάττης εἰς Σινώπην προσώκειλε. Καὶ ὁ ῥηθεῖς δὲ ῥαΐσῃς τὸ πλοῖον τοῦτο καὶ τὰ χρήματα καὶ τοὺς ἐντὸς ἅπαντας σὺν τοῖς ναύταις καταπορθήσας ἀφεῖλε καὶ κατάφρακτα μετὰ ταῦτα πλοῖα κατὰ Χερσῶνος ἀπέστειλε καὶ καθεῖλον τῆς χώρας αὐτῆς ἄκρως.
Rosenqvist, J.O. (επιμ.), The Hagiographic Dossier of St. Eugenios of Trebizond in Codex Athous Dionysiou 154 (Acta Universitatis Upsaliensis Studia Byzantina Upsaliensia 5, Upsala 1996), σελ. 310.
Οι ναυτικοί δίνουν μία μερίδα σιτάρι στους φτωχούς, για να ευλογήσει το ταξίδι τους ο άγιος Φωκάς
[...] ἑωράκασι σε πολλάκις τριπόθητε, Φωκὰ πανοίδιμε, οἱ ἐκ ναυαγίου ῥυσθέντες καὶ ἐξέστησαν. Ὅθεν καὶ τῆς φήμης τῆσδε περιθεούσης καὶ μερίδα σοι μίαν σιτίων οἱ ναυτιλλόμενοι πλοίας τιθέασι, καὶ συλλεγόμενοι πάσας, ὡς ἔφασκον, ἀποτίουσιν ὕστερον ἡ ἂν ἐπινεύοις αὐτοῖς...
Βίος αγίου Φωκά, επιμ. Van de Vorst, Ch., «Saint Phocas», Analecta Bollandiana 30 (1911), σελ. 289.
Η σφραγίδα του αξιωματούχου Λέοντα, 11ος αιώνας.
«Λέο[ν(τι)] κουβουκλ[ησ(ίῳ) (καὶ )] διυκητ[ῇ] Σινόπ[ης] (καὶ) Ἰνουπ(ό)[λ(εως)]»
McGeer, Er. – Nesbitt, J. – Oikonomidès N. (επιμ.) Catalogue of Byzantine Seals at Dumbarton Oaks and in the Fogg Museum of Art, 4: the East (DORLC, Washington D.C. 2001), σελ. 84, λήμμα αρ. 31.1t;