Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Κωνσταντινούπολη ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
z
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Αναζήτηση με το γράμμα ΑΑναζήτηση με το γράμμα ΒΑναζήτηση με το γράμμα ΓΑναζήτηση με το γράμμα ΔΑναζήτηση με το γράμμα ΕΑναζήτηση με το γράμμα ΖΑναζήτηση με το γράμμα ΗΑναζήτηση με το γράμμα ΘΑναζήτηση με το γράμμα ΙΑναζήτηση με το γράμμα ΚΑναζήτηση με το γράμμα ΛΑναζήτηση με το γράμμα ΜΑναζήτηση με το γράμμα ΝΑναζήτηση με το γράμμα ΞΑναζήτηση με το γράμμα ΟΑναζήτηση με το γράμμα ΠΑναζήτηση με το γράμμα ΡΑναζήτηση με το γράμμα ΣΑναζήτηση με το γράμμα ΤΑναζήτηση με το γράμμα ΥΑναζήτηση με το γράμμα ΦΑναζήτηση με το γράμμα ΧΑναζήτηση με το γράμμα ΨΑναζήτηση με το γράμμα Ω
 

ΠΡΟΣΩΠΑ

 Τα πρόσωπα που λημματογραφούνται εντάσσονται σε δύο κατηγορίες

  • τα φυσικά πρόσωπα και
  • τις οικογένειες/δυναστείες.

Ως προς την επιλογή τους στην εγκυκλοπαίδεια εφαρμόστηκαν τρία κριτήρια:

  • η ένταξη στην ευρύτερη ελληνική πολιτισμική ομάδα, η οποία οριοθετείται ανάλογα με την εκάστοτε ιστορική περίοδο,
  • η ανάπτυξη σημαντικής δράσης, και τέλος
  • η εντοπιότητα σε σχέση με τον συγκεκριμένο ιστορικο-γεωγραφικό χώρο.

Ως ευρύτερη ελληνική πολιτισμική ομάδα θεωρείται ένα ανθρώπινο σύνολο στη συγχρονία, τα μέλη του οποίου μοιράζονται ένα σύνολο εθνοτικών, πολιτισμικών και ιστορικών χαρακτηριστικών, όπως αυτά εμφανίζονται, εξελίσσονται και διαφοροποιούνται ανά ιστορική περίοδο (γλώσσα, θρησκεία, πολιτική δομή κλπ.). Ως εκ τούτου, σε ότι αφορά την αρχαιότητα, βαρύνοντα ρόλο παίζει η χρήση της ελληνικής γλώσσας και η συμμετοχή σε πολιτειακούς θεσμούς που έλκουν την καταγωγή από τον κόσμο της κλασικής Ελλάδας, όπως και η συμμετοχή τους στην ευρύτερη ελληνική «κοινή» πολιτισμική παράδοση. Σε ό,τι αφορά τη βυζαντινή περίοδο, το πλαίσιο αναφοράς αποτελούν τόσο τα πρόσωπα που ανέλαβαν δράση εντός της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, όσο και γενικότερα οι μετέχοντες του βυζαντινού πολιτισμού. Τέλος, στην οθωμανική και νεότερη περίοδο το βάρος μετατοπίζεται στον θρησκευτικό παράγοντα, δηλαδή στους χριστιανούς ορθοδόξους.

Ως σημαντική δράση θεωρείται η θεσμική ή εξωθεσμική, μικρής ή μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας, σκόπιμη δράση ενός προσώπου, τα αποτελέσματα της οποίας θίγουν άμεσα ή έμμεσα, βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα, ένα ευρύτερο κοινωνικό υποσύνολο. Ως εκ τούτου σημαντική δράση δεν θεωρείται ότι ανέπτυξαν μόνο οι κάτοχοι υψηλών κοινωνικών θέσεων (π.χ. βασιλείς, αυτοκράτορες, πατριάρχες, αξιωματούχοι), αλλά και άλλα πρόσωπα που δεν είχαν θεσμικά κατοχυρωμένη δράση (λόγιοι, καλλιτέχνες, έμποροι κλπ.).

Ως εντοπιότητα νοείται η καταγωγή από τον υπό εξέταση γεωγραφικό χώρο ή/και η ανάληψη σημαντικής δράσης εντός αυτού ή σε άμεση σχέση με αυτόν.

Εκτός από τα πρόσωπα που πληρούν τα κριτήρια αυτά, λημματογραφούνται και πρόσωπα που, αν και δεν ανήκουν στην ευρύτερη ελληνική πολιτισμική όμάδα, ανέπτυξαν στο πλαίσιο του συγκεκριμένου χώρου σημαντική δράση που είτε βρίσκεται σε έντονη διάδραση με το ελληνικό στοιχείο (π.χ. άνθρωποι του πνεύματος και καλλιτέχνες), είτε αφορά άμεσα το ελληνικό στοιχείο (π.χ. οθωμανοί αυτοκράτορες). Τούτο κρίθηκε απαραίτητο για να δοθεί μια ευρύτερη εικόνα του εκάστοτε ελληνικού πολιτισμικού στοιχείου σε σχέση με τις ευρύτερες κοινωνικές και πολιτικές πραγματικότητες, στις οποίες υπέκειτο.

Με γενικούς όρους, και προκειμένου να σκιαγραφηθεί σε αυτό το σημείο το προσωπογραφικό μέρος της εγκυκλοπαίδειας, μπορούμε να πούμε πως τον κορμό των προσωπογραφικών λημμάτων αποτελούν:

  • οι αρχηγοί κρατών
  • οι επικεφαλής εκκλησιαστικών οργανισμών,
  • οι προσωπικότητες της πολιτικής και θρησκευτικής ζωής, οι πολιτικοί άνδρες, οι κρατικοί και εκκλησιαστικοί αξιωματούχοι, οι στρατιωτικοί,
  • οι προσωπικότητες που διαμόρφωσαν τους πνευματικούς ορίζοντες της εποχής τους, οι καλλιτέχνες με τους μαικήνες τους, οι  λόγιοι, επιστήμονες και λογοτέχνες, οι φιλόσοφοι, οι θεολόγοι,
  • οι λοιποί παράγοντες διαμόρφωσης της εκάστοτε ιδεολογικής και κοινωνικής φυσιογνωμίας του καιρού τους, εισηγητές ποικίλων ιδεολογικών ρευμάτων, θρησκευτικών πίστεων και πρακτικών, πρωτοστάτες πολιτικών ή κοινωνικών κινημάτων, επαναστάσεων και εξεγέρσεων, όπως και
  • οι προσωπικότητες της κοινωνικής και οικονομικής ζωής, γαιοκτήμονες, έμποροι, επιχειρηματίες και λοιποί επαγγελματίες.

Οι ακριβείς υποκατηγορίες, στις οποίες διακρίνονται τα πρόσωπα που λημματογραφούνται, έχουν συσταθεί ανά ιστορική περίοδο και στοχεύουν από τη μια να διευκολύνουν το χρήστη στην πλοήγησή του και από την άλλη να οργανώσουν τα προσωπογραφικά λήμματα σύμφωνα με τις πραγματικότητες που επιβάλλει η εκ του σύνεγγυς επιστημονική έρευνα.