1. Εισαγωγή

Η ανώνυμη ιστορία Gesta Francorum et Aliorum Hierosolimitanorum είναι μία από τις κύριες πηγές για την Α' Σταυροφορία (1096-1098). Γράφτηκε από κάποιον ιππότη που έλαβε μέρος στην πρώτη εκστρατεία των Φράγκων στην Ανατολή. Όλες οι προσπάθειες της σύγχρονης έρευνας να βρεθεί το όνομα του συγγραφέα της ιστορίας αυτής έμειναν χωρίς αποτέλεσμα. Γνωρίζουμε μόνο ότι καταγόταν από τη Νότια Ιταλία, ήταν απλός ιππότης στο στράτευμα του Νορμανδού ηγεμόνα Βοημούνδου και με την ιδιότητα αυτή συμμετείχε στην επιχείρηση.

Η ιστορία περιγράφει την πορεία και τις κατακτήσεις του στρατού του Βοημούνδου. Το κείμενο ξεκινά με το κήρυγμα του πάπα Ουρβανού Β΄ στη Σύνοδο του Κλερμόν (27 Νοεμβρίου 1095) και τελειώνει με τα γεγονότα του Αυγούστου του 1099 και την άλωση των Ιεροσολύμων.

2. “Gesta Francorum”. Αφήγηση και περιεχόμενο

Ο συγγραφέας διαθέτει πληροφορίες ουσίας και επειδή συμμετείχε ενεργά στα περιγραφόμενα γεγονότα εκφράζει τα συναισθήματά του και δείχνει μερικές φορές υποκειμενικότητα. Σέβεται τον Βοημούνδο και συνέχεια τον επαινεί. Όπως είναι αναμενόμενο, η στάση του προς τους Βυζαντινούς και τον αυτοκράτορα Αλέξιο Α΄ Κομνηνό (1081-1118) είναι αρνητική.¹ Συχνά ο Ανώνυμος δεν ξεχωρίζει τους Βυζαντινούς από άλλους γειτονικούς λαούς, π.χ. τους Βουλγάρους, περιγράφοντας απαθής και με λεπτομέρειες τις λεηλασίες και τις βαρβαρότητες των σταυροφόρων στα Βαλκάνια. Ανεξάρτητα από αυτά ο συγγραφέας δίνει σημαντικές πληροφορίες για τους τρόπους εφοδιασμού των σταυροφόρων, τα οικονομικά των πόλεων από τις οποίες πέρασαν οι Λατίνοι, τις αγορές, το εμπόριό τους κ.ά. Περιγράφει επίσης έναν οικισμό αιρετικών (μάλλον Βογομίλων) στην Πελαγονία. Από τη δεύτερη παράγραφο ο συγγραφέας μιλά στο πρώτο πρόσωπο για να δείξει ότι και αυτός είχε ρόλο στην ηρωική πορεία προς την απελευθέρωση του Αγίων Τόπων από τους ειδωλολάτρες (gentem paganorum).² Η διήγησή του έχει ιδιαίτερη αξία, επειδή παρουσιάζει τη στάση των απλών ιπποτών στα γεγονότα της Α΄ Σταυροφορίας, οι οποίοι μερικές φορές δε συμφωνούσαν με τους ηγέτες τους κυρίως σχετικά με τις συμφωνίες με τους Βυζαντινούς. Η ιστορία αυτή είναι η μοναδική πηγή που αναφέρει τον όρκο του αυτοκράτορα Αλεξίου μπροστά στους σταυροφόρους.

Φαίνεται ότι το έργο γράφτηκε σύμφωνα με τις αναμνήσεις και μάλλον με τη βοήθεια σημειώσεων του συγγραφέα μετά την κατάληψη της Ιερουσαλήμ στις 15 Ιουλίου και σίγουρα μετά τον Αύγουστο του 1099.
Μερικά αντίγραφα του πρωτογράφου σώθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν για αιώνες, αλλά τα περισσότερα χάθηκαν. Ο πρώτος εκδότης του έργου, ο Η. Bongars, χρησιμοποίησε στις αρχές του 17ου αιώνα πηγές που τώρα δεν υπάρχουν.³ Η αφήγηση παρουσιάζει ενδιαφέρον για την αναπαράσταση της ιστορίας της Μικράς Ασίας την εποχή των σταυροφοριών, των Βαλκανίων και της Δύσης.