1. Ιστορικό πλαίσιο
Με την αποδοχή της διαθήκης του Αττάλου Γ' (138-133 π.Χ.), βασιλιά του Περγάμου, όταν αυτός κληροδότησε το βασίλειό του στους Ρωμαίους μετά το θάνατό του (133 π.Χ.), η Ρώμη απέκτησε πρόσβαση σε μια εύφορη περιοχή, πρόσφορη για εκμετάλλευση από τους συγκλητικούς αλλά και από τους Ρωμαίους επιχειρηματίες.1 Επωφελούμενος μάλιστα από την ευκαιρία, ο tribunus Τιβέριος Γράκχος είχε προτείνει να ιδιοποιηθούν οι Ρωμαίοι άποικοι και μέρος από το θησαυρό του βασιλιά Αττάλου.
Μετά την καταστολή της επανάστασης του Αριστονίκου (πέθ. το 128 π.Χ.), νόθου γιου του βασιλιά Ευμένη Β΄ (197-159 π.Χ.) από το στρατηγό M. Perperna (ύπατο το 130 π.Χ.) και το θάνατο του τελευταίου, η διοικητική αναδιάρθρωση της νέας επαρχίας ανατέθηκε στο M. Aquilius (ύπατο το 129 π.Χ.), μαζί με δέκα εντεταλμένους από τη Ρώμη, και επικυρώθηκε με συγκλητικό διάταγμα.
2. Αναδιάρθρωση της Mικράς Ασίας
Οι νέες ρυθμίσεις συνοψίζονται στα εξής κύρια σημεία:
α. Το μεγαλύτερο τμήμα του βασιλείου του Αττάλου προσαρτήθηκε στη Ρώμη ως νέα ρωμαϊκή επαρχία με την επωνυμία Ασία. Αναπτύχθηκε επίσης το οδικό δίκτυο από το Μ. Αquilius, ο οποίος ανακατασκεύασε τους δρόμους στο νότιο τμήμα του Περγαμηνού βασιλείου και επιχείρησε να συνδέσει τα διάφορα τμήματα της επαρχίας της Ασίας με την Έφεσο, η οποία προοριζόταν να γίνει το κυριότερο λιμάνι της επαρχίας. Σε ανάμνηση του έργου του αυτού ανήγειρε οδοδείκτες με το όνομα και τον τίτλο του στα ελληνικά και τα λατινικά: Μ. Αquilius M. f. Consul.2 Ανακατασκεύασε τέλος μια τρίτη οδό, η οποία οδηγούσε προς τα βόρεια από τη Σμύρνη προς το Αδραμύττιο.3 Με τον τρόπο αυτό ο Μ. Αquilius επιτύγχανε τη σύνδεση του βασικού λιμανιού της επαρχίας με την ενδοχώρα και με τον ποταμό Ευφράτη και διασφάλιζε την απρόσκοπτη επικοινωνία μεταξύ των μεγάλων πόλεων της δυτικής μικρασιατικής ακτής, διαμορφώνοντας τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του εμπορίου στην περιοχή.4
β. Oρισμένες από τις λιγότερο εύφορες περιοχές παραχωρήθηκαν σε τοπικούς ηγεμόνες (π.χ. η Λυκαονία στο βασιλιά της Καππαδοκίας). Η τύχη της Μείζονος Φρυγίας παρέμενε αβέβαιη για περισσότερο από μία δεκαετία και τελικά οργανώθηκε σε συμπολιτειακή βάση.5
γ. Ανακηρύχθηκαν ελεύθερες (liberae) ορισμένες πόλεις της νέας επαρχίας, ενώ οι πόλεις που είχαν εξεγερθεί υποχρεώθηκαν να καταβάλουν φόρο.
δ. Ο Γάιος Γράκχος αναδιοργάνωσε το φορολογικό σύστημα και επέβαλε δεκάτη στην καλλιεργήσιμη χώρα και στα τέλη για βοσκή. Προφανώς επέκτεινε το μέτρο αυτό σε όλες τις πόλεις, ελεύθερες και υπόδουλες. Πολλές πόλεις ήταν αυτόνομες, αν και η Ρώμη ενδεχομένως δεν παρενέβη άμεσα στα εσωτερικά ζητήματα των πόλεων.
1. Magie, D., Roman Rule in Asia Minor to the End of the Third Century after Christ 1 (Oxford 1950), σελ. 3-52.
2. Για το οδικό δίκτυο του Aquilius βλ. RPhil 33 (1899), σελ. 293 κ.ε. (Hassoulier)· Magie, D., Roman Rule in Asia Minor to the End of the Third Century after Christ 1 (Oxford 1950), σελ. 157-158.
3. Magie, D., Roman Rule in Asia Minor to the End of the Third Century after Christ 1 (Oxford 1950), σελ. 157-158.
4. Magie, D., Roman Rule in Asia Minor to the End of the Third Century after Christ 1 (Oxford 1950), σελ. 157-158.
5. Τη Μείζονα Φρυγία τη διεκδικούσαν οι βασιλείς του Πόντου και της Βιθυνίας. Ο Aquilius, που φαίνεται ότι είχε δωροδοκηθεί από το βασιλιά του Πόντου, έτυχε θριάμβου, αργότερα δικάστηκε από τη σύγκλητο (quaesrio de repetundis), αλλά αφέθηκε ελεύθερος. Με αφορμή την περίπτωση αυτή, ο Γάιος Γράκχος ανέθεσε στους ιππείς τη διεξαγωγή των δικαστηρίων: Scullard, H.H., From the Gracchi to Nero. A History of Rome from 133 BC to AD 68 (London 1996), σελ. 39, 390-391. Πρβ. Magie, D., Roman Rule in Asia Minor to the End of the Third Century after Christ 2 (Oxford 1950), σελ. 1042-1043, αρ. 27.