1. Βιογραφικά στοιχεία
Ο Βασίλειος Μέγας Κομνηνός ήταν γιος του αυτοκράτορα της Τραπεζούντας Αλεξίου Β' Μεγάλου Κομνηνού (1297-1330) και της κόρης του Λαζού ηγεμόνα Πεκάι, υποτελούς του βασιλιά της Γεωργίας. Ήταν όμαιμος αδελφός της Ευδοκίας Μεγάλης Κομνηνής και του Ανδρονίκου Γ' Μεγάλου Κομνηνού (1330-1332) και είχε και τρία ετεροθαλή αδέλφια, τον Μιχαήλ Αναχουτλού, την Άννα Αναχουτλού (1341-1342) και τον Γεώργιο Αχπουγά. Παντρεύτηκε δύο φορές: το 13361 με την Ειρήνη Παλαιολογίνα, νόθα κόρη του αυτοκράτορα Ανδρονίκου Γ' Παλαιολόγου (1328-1341), με σκοπό τη σύσφιγξη των σχέσεων με την κυβέρνηση της Κωνσταντινούπολης, και το 1339 με την Ειρήνη Τραπεζουντία, γόνο τοπικής αριστοκρατικής οικογένειας. Ο Βασίλειος συζούσε με την Ειρήνη Τραπεζουντία και πριν χωρίσει από την πρώτη του σύζυγο, είχε αποκτήσει μάλιστα μαζί της δύο γιους, τον Αλέξιο και τον Ιωάννη· ο δεύτερος ήταν ο μετέπειτα αυτοκράτορας της Τραπεζούντας Αλέξιος Γ΄ Μέγα Κομνηνός (1349-1390).2 Μετά το γάμο τους απέκτησαν και δύο κόρες, τη Θεοδώρα και τη Μαρία.
Τον Σεπτέμβριο του 1332 ο Βασίλειος ανέτρεψε τον ανιψιό του Μανουήλ Β΄ Μέγα Κομνηνό (Ιανουάριος-Σεπτέμβριος 1332) και ανήλθε στο θρόνο της Τραπεζούντας. Πέθανε στις 6 Απριλίου 1340.3 Υπήρξε δωρητής της μονής της Παναγίας Σουμελά και θεωρείται κτήτορας του ναού του Αγίου Βασιλείου στην Τραπεζούντα.4
2. Άνοδος στο θρόνο
Στις 22 Σεπτεμβρίου 1332 ο Βασίλειος Μέγας Κομνηνός, εν μέσω της εσωτερικής αναταραχής που επικρατούσε μετά το θάνατο του αυτοκράτορα Αλεξίου Β', ανήλθε στο θρόνο ανατρέποντας τον νόμιμο διάδοχο Μανουήλ Β' Μέγα Κομνηνό, τον οποίο έθεσε υπό περιορισμό και αργότερα δολοφόνησε. Η ανατροπή του Μανουήλ Β' είχε την άμεση υποστήριξη αφενός της ισχυρής τραπεζουντιακής οικογένειας των Σχολαρίων και αφετέρου της αυλής της Κωνσταντινούπολης, στην οποία Κωνσταντινούπολη, ας σημειωθεί, είχε καταφύγει ο Βασίλειος κατά τη διάρκεια της βασιλείας του αδελφού του Ανδρονίκου Γ' Μεγάλου Κομνηνού (1330-1332).
3. Βασιλεία
Δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία για την περίοδο της βασιλείας του Βασιλείου Μεγάλου Κομνηνού (1332-1340). Κατ' αρχάς επιδίωξε να επαναφέρει την εσωτερική ισορροπία στην Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας, κάτι που είχε επιτύχει ο Αλέξιος Β', λαμβάνοντας αυστηρά μέτρα κατά των μελών της τοπικής αριστοκρατίας. Διέταξε την εκτέλεση του μεγάλου δουκός Λέκη Τζατζιντζαίου και του γιου του, μεγάλου δομέστικου Τζάμπα, και καταδίκασε τη μεγάλη δούκαινα Συρίκαινα σε θάνατο διά λιθοβολισμού.
Τον Ιούλιο του 1336 αντιμετώπισε επιδρομή Τουρκομάνων υπό την ηγεσία του Sheikh Hassan. Στις 3 Μαρτίου του επόμενου έτους σημειώθηκε εξέγερση του λαού της Τραπεζούντας, αφορμή της οποίας αποτέλεσε η έκλειψη ηλίου. Κύριοι λόγοι της εξέγερσης, ωστόσο, ήταν η επαχθής διακυβέρνηση του Βασιλείου και η στάση του απέναντι στην αυτοκράτειρα Ειρήνη Παλαιολογίνα. Από την άλλη, η συμβίωση με την Ειρήνη Τραπεζουντία κατά τη διάρκεια του γάμου του με την Ειρήνη Παλαιολογίνα και ο μετέπειτα γάμος τους προκάλεσαν τις έντονες αντιδράσεις κύκλων της Κωνσταντινούπολης, και ιδιαίτερα του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ησαΐα (1332-1347) και του ιστορικού Νικηφόρου Γρηγορά.
1. Οι συντάκτες της Εγκυκλοπαίδειας του Ποντιακού Ελληνισμού τοποθετούν χρονικά τον πρώτο γάμο του Βασιλείου το 1335· βλ. Γεωργιάδης, Θ. (επιμ.), Εγκυκλοπαίδεια του Ποντιακού Ελληνισμού. Ο Πόντος. Ιστορία, Λαογραφία και Πολιτισμός 1 (Θεσσαλονίκη 1991), σελ. 123. 2. Ο Ιωάννης πήρε το όνομα «Αλέξιος» όταν ανήλθε στο θρόνο της Τραπεζούντας, γι’ αυτό και είναι γνωστός ως Αλέξιος Γ' Μέγας Κομνηνός· βλ. Miller, W., Trebizond. The Last Greek Empire (London 1926), σελ. 55. 3. Εικάζεται ότι ο θάνατος του Βασιλείου προκλήθηκε από την πρώτη του σύζυγο Ειρήνη Παλαιολογίνα· βλ. Miller, W., Trebizond. The Last Greek Empire (London 1926), σελ. 46. 4. Bryer, A. – Winfield, D., The Byzantine Monuments and Topography of the Pontos I (Dumbarton Oaks Studies 20, Washington D.C. 1985), σελ. 220. |
|
|