Προσωποποίηση Ασίας

1. Προσωποποίηση της Ασίας

Κόρη του Ωκεανού και της Θέτιδας, η Ασία προσωποποιεί στις αρχαίες γραπτές πηγές την ασιατική ήπειρο και, με πιο στενή έννοια, εμφανίζεται ως προσωποποίηση της Ιωνίας σε αντιδιαστολή με την κυρίως Ελλάδα. Ήταν σύζυγος του Ιαπετού και μητέρα του Άτλαντα, του Προμηθέα, του Επιμηθέα και του Μενοίτιου.1 Παρουσιάζεται πρώτη φορά προσωποποιημένη με χαρακτηριστικά γυναίκας στο έργο Πέρσαι του τραγικού ποιητή Αισχύλου.2

Οι απεικονίσεις της Ασίας με τη στενή έννοια του όρου (δηλαδή της Ιωνίας) στην τέχνη είναι σπάνιες. Μόνο δύο μνημεία, ένας απουλικός ερυθρόμορφος κρατήρας του τέλους του 4ου αι. π.Χ.3 και ένα μαρμάρινο ανάγλυφο του τέλους του 1ου αι. π.Χ.,4 μας επιτρέπουν να την ταυτίσουμε με βεβαιότητα. Η Ασία απεικονίζεται σε αυτά ως νεαρή Ελληνίδα με πλούσια ρούχα και κοσμήματα και μεγάλο στεφάνι στα μαλλιά. Παρουσιάζεται σε ένα φανερά πολιτικό πλαίσιο, αφού τη βρίσκουμε μία φορά δίπλα στην Απάτη, τη θηλυκή προσωποποίηση της απατηλής πειθούς, της γοητείας και της απάτης, που προσπαθεί να πείσει την Ασία να διεξαγάγει πόλεμο κατά της Ελλάδας, και την άλλη φορά δίπλα στην Ευρώπη, τη θηλυκή προσωποποίηση της ευρωπαϊκής ηπείρου.

2. Προσωποποίηση της ρωμαϊκής επαρχίας της Ασίας

Οι απεικονίσεις αυτές πρέπει να διακριθούν από την προσωποποίηση της ρωμαϊκής επαρχίας της Ασίας, για την οποία υπάρχει συγκεκριμένη εικονογραφία σε ρωμαϊκά νομίσματα του 2ου αι. μ.Χ. Η Ασία απεικονίζεται σε αυτά ντυμένη με χιτώνα και ιμάτιο, φορά στεφάνι στα μαλλιά και κρατά πλώρη και πηδάλιο ή άγκυρα.5




1. Ησίοδ., Θ. 539· Αππολδ. 1.2.2-3.

2. Αισχ., Πέρσ. 181-187.

3. Από την Canosa. Νάπολη, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, αρ. ευρ. Η 3253 (81947). Η Ασία απεικονίζεται καθισμένη ως ικέτιδα σε βωμό, κρατά σκήπτρο και δίπλα της βρίσκεται η Απάτη. LIMC 1.2 (1981), σελ. 698, βλ. λ. “Apate” [1].

4. Από το Porcigliano (Laurentum). Ρώμη, Palazzo Chigi. Η Ασία και η Ευρώπη σηκώνουν μία μεγάλη ασπίδα με την παράσταση της μάχης των Αρβήλων (;). Ανάμεσά τους βωμός. LIMC 2.2 (1984), σελ. 629, βλ. λ. “Asia” [1].

5. LIMC 2.1 (1984), σελ. 858-859, βλ. λ. “Asia” [2] (J.C. Balty).